Mechanizmy zgody na pliki cookie działają poprzez wdrażanie banerów lub wyskakujących okienek, które skłaniają użytkowników do podejmowania świadomych decyzji dotyczących przechowywania danych podczas wizyty na stronie internetowej. Badania empiryczne wskazują, że interfejsy te zazwyczaj oferują trzy główne działania: (1) globalną akceptację, (2) globalne odrzucenie oraz (3) szczegółowy wybór kategorii plików cookie (Urs i in., 2020; Degeling i in., 2019). Większość implementacji rozróżnia ściśle niezbędne pliki cookie—które są zwolnione z obowiązku uzyskania zgody na mocy RODO—oraz inne kategorie, takie jak analityczne, marketingowe i funkcjonalne pliki cookie (Europejska Rada Ochrony Danych, 2020).
Obserwowane wybory użytkowników:
- Znaczna część użytkowników akceptuje wszystkie pliki cookie ze względu na projekt interfejsu lub widoczność opcji „akceptuj wszystko” (Nouwens i in., 2020).
- Szczegółowe opcje kontroli są często mniej widoczne lub wymagają dodatkowych kliknięć, co zmniejsza prawdopodobieństwo wyrażenia zniuansowanej zgody.
- Ściśle niezbędne pliki cookie są domyślnie włączone, podczas gdy inne kategorie wymagają wyraźnej zgody na włączenie (opt-in) lub wyłączenie (opt-out), w zależności od jurysdykcji.
Mechanizmy wycofania zgody:
- Banery dotyczące plików cookie często zawierają stały widżet lub przycisk, umożliwiający użytkownikom zmianę swoich preferencji w dowolnym momencie, zgodnie z wymogami art. 7 ust. 3 RODO (Voigt i Von dem Bussche, 2017).
- Badania wskazują jednak na niespójne wdrożenia—podczas gdy niektóre strony honorują wycofanie zgody, niezwłocznie aktualizując ustawienia plików cookie, inne opóźniają zmiany lub zachowują skrypty śledzące, co budzi obawy dotyczące zgodności z przepisami (Sørensen i Kosta, 2019).
Wyzwania projektowe i dotyczące zgodności:
- Różnorodność w projektowaniu banerów wpływa na zrozumienie i autonomię użytkownika. Na przykład „zwodnicze wzorce” (dark patterns) mogą skłaniać użytkowników do wyrażenia szerokiej zgody (Gray i in., 2018).
- Skuteczność szczegółowej kontroli jest ograniczona, gdy opcje „odrzuć wszystko” lub dostosowywania są mniej dostępne niż „akceptuj wszystko” (Urs i in., 2020).
Wnioski z ostatnich audytów:
- Analiza ponad 10 000 stron internetowych w UE wykazała, że tylko 11,8% z nich zapewniało równie dostępną opcję „odrzuć wszystko” obok opcji „akceptuj wszystko” (Degeling i in., 2019).
- Stałe widżety zgody są obecne na 65% zgodnych z przepisami stron internetowych, ale ich użyteczność znacznie się różni.
Kluczowe punkty wyodrębnione z literatury:
- Zgoda na pliki cookie ma charakter binarny i/lub szczegółowy, a sprawczość użytkownika jest kształtowana przez projekt banera.
- Wycofanie zgody jest prawnie wymagane, ale niespójnie wdrażane.
- Użyteczność i projektowanie mają bezpośredni wpływ na wyniki w zakresie prywatności.
